Temel Duygusal İhtiyaçlar

Şema Terapi Kuramı’na göre insanlar evrensel olarak temel duygusal ihtiyaçlara sahipler. Bu temel duygusal ihtiyaçların neler olduğu ve bu ihtiyaçları nasıl karşılayabileceğimizi konuşalım.

1. Güvenli Bağlanma: Güvenlik İstikrar Bakım ve Kabul Edilme

Her insanın güvende ve rahat hissettiği insanlarla bir arada olma ihtiyacı var. Bebeklik döneminde istikrarlı bir bakım almak hayati öneme sahip. Yetişkin olduktan sonra güvenli bağlanma ihtiyacımızı karşılayabileceğimiz bazı yollar:

Kendimize iyi gelen ilişkiler kurmak, ilişkilerde sağlıklı sınırların olması, bakım almak, bakım vermek, aramak- sormak, iyi bir iletişim kurmak, rahat hissettiğimiz derecede kendimizi açmak.

2. Özerklik: Yeterlilik, Kimlik Algısı, Kendi Olabilme

Her insanın kendisi olma ihtiyacı var. Kendi kararlarını vermek, yaşamını devam ettirecek becerilere sahip olmak kendimiz gibi olma ihtiyaçlarımızı karşılamaya yardımcı oluyor. Çocukluk döneminde çocukların kendi başlarına yapabilecekleri şeyler arttıkça, becerileri geliştikçe özgüvenlerinin arttığını ve yeni beceriler edinmek için daha hevesli olduklarını görüyoruz. Yetişkin olduktan sonra özerklik ihtiyacını karşılayabileceğimiz bazı yollar:

Bir ilişkide kabul görmek adına kendimiz gibi olmaktan vazgeçmemek. Yeterli olduğumuz alanları bilmek, fark etmek. Kendi başımıza başarabileceklerimizi görmek. Bir başvuru yapmak, bir kursa gitmek, yeni bir yemek yapmayı öğrenmek gibi örneklendirmek mümkün.

3. İfade Özgürlüğü: İhtiyaçları Duyguları İfade Edebilmek

Her insanın kendisini ifade etmeye, iletişim kurmaya ihtiyacı var. Bebeklikte henüz konuşmaya başlamadan kendimizi ifade edebilmeye başlıyoruz. Daha sonra dil ve ifade becerileri geliştikçe iletişim kurmak konusunda ustalaşıyoruz. Yetişkin olduktan sonra ifade özgürlüğü ihtiyacını karşılayabileceğimiz bazı yollar:

Kimse anlamaz ki, kimse dinlemez ki demeden ihtiyaç ve duyguları dile dökmek. “Benim canım bunu yapmak istemiyor.”, “Dinlenmeye/ sessiz kalmaya/ konuşmaya… ihtiyacım var.” ve “Bu durum beni üzdü/ kızdırdı/ mutlu etti” diyebilmek.

4. Kendiliğindenlik ve Oyun: Spontane olma, üzerine düşünmeden eğlenme, kendini akışa bırakma

Her insanın kendiliğinden olmaya, eğlenmeye ve oyun oynamaya ihtiyacı vardır. Bebeklikten itibaren oyunlar oynamak oldukça önemli olsa da yetişkin yaşamında oyunun önemini unutmuş görünüyoruz.

Kendiliğinden olmak, oyuncu olmak şöyle görünebilir: Yağmur yağmaya başladığında hadi yağmurda yürüyelim ve ıslanalım demek. Şarkı söylemek ve dans etmek. Bir park görünce “yaşına bakmadan parka oynamaya gelmiş derler” diye düşünmeden salıncağa binmek. Kısaca kendine eğlenmek için izin vermek.

5. Makul sınırlar ve özdenetim: Rutin ve sıkıcı işleri yapmak için kendini motive edebilme, bir amaç uğruna çalışabilme

Her insanın makul sınırlara ve günlük yaşamını devam ettirebilecek sıkıcı işleri yapmaya kendini bir miktar zorlayabilmeye ihtiyacı vardır.

Özdenetim şöyle görünebilir: Temizlik yapmak. Haftada üç kere yürüyüş yapmak. Her gün işe gitmek. Bir rapor hazırlamak. Dişçiden randevu almak.